Yıl: 2015 Ay: Kasım Sayı: 110
İslâm, îmanlı gönüllerin rahmet semâsıdır. Bu semânın altında yaşayan mü’minler, İslâmʼın huzur ve saâdetine nâil olabilmek için îman kardeşliğine muhtaçtır.
***
Saâdet asrının kudsî bir mirası olan İslâm kardeşliğinin nasıl yaşanması gerektiği husûsunda Cenâb-ı Hak bizlere, Mekke’den hicret eden Muhâcirler ile onlara muhabbetle kucak açan Ensâr, yani Medîneli müslümanlar arasındaki kardeşliği örnek göstermektedir. Onlara bakarak kendi hâlimizi mîzân etmemizi murâd etmektedir.
Zira Rasûlullah -sallâllâhu aleyhi ve sellem- Efendimiz’in, Muhâcirlerle Ensâr arasında gerçekleştirdiği kardeşlik anlaşması, eşsiz bir fazîlet tablosudur. Öyle ki Ensâr, âdeta mal beyânında bulunarak bütün varlıklarını ortaya koymuş, Muhâcir kardeşleriyle eşit olarak bölüşmeyi göze alabilmişlerdir. Buna mukâbil, gönülleri birer kanaat hazinesi olan Muhâcirler de istiğnâ hâlinde:
“−Malın-mülkün sana mübârek olsun kardeşim, sen bana çarşının yolunu gösteriver, kâfî!” diyebilme olgunluğunu sergilemişlerdir.
***
Mü’min bir gönlün, kardeşlik ufkunda ulaşması gereken yüksek seviyeyi Cerir bin Abdullah -radıyallâhu anh-, Asr-ı Saâdet’ten bir misalle şöyle nakletmektedir:
“Bir gün erken vakitlerde Rasûlullah -sallâllâhu aleyhi ve sellem-’in huzûrunda idik. O esnâda Mudar Kabîlesi’nden perişan bir topluluk çıkageldi. Gelenlerin üzerinde basit bir aba vardı. Bu abayı delerek başlarından geçirmişlerdi. Fakat neredeyse çıplak vaziyetteydiler.
Onları bu derece fakir görünce Allah Rasûlü’nün yüzünün rengi değişti. Hemen evine girdi. Sonra da çıkıp Bilâl’e ezân okumasını emretti, o da okudu. Sonra Bilâl kâmet getirdi ve Efendimiz namaz kıldırdı. Akabinde bir hutbe îrâd ederek şu âyet-i kerîmeyi okudu:
«Ey insanlar! Sizi bir tek nefisten yaratan, ondan zevcesini var eden ve ikisinden pek çok kadın ve erkek meydana getiren Rabbinize hürmetsizlikten sakının! Allah şüphesiz hepinizi görüp gözetmektedir.» (en-Nisâ, 1)
Sonra da şu âyeti okudu:
«Ey îmân edenler! Allah’tan korkun, herkes yarın için ne hazırladığına baksın!..» (el-Haşr, 18)
Daha sonra:
«–Her bir fert, altınından, gümüşünden, elbisesinden, bir ölçek bile olsa buğdayından, hurmasından sadaka versin. Hattâ yarım hurma bile olsa sadaka versin!» buyurdu.
Bunun üzerine Ensâr’dan bir adam, ağırlığından dolayı neredeyse kaldırmaktan âciz kaldığı, hattâ kaldıramadığı bir torba getirdi. Ahâlî birbiri peşine sökün edip sıraya girmişti. Sonunda yiyecek ve giyecekten iki yığın oluştuğunu gördüm. Baktım ki Rasûl-i Ekrem Efendimiz’in yüzü gülüyor, sanki altın gibi parlıyordu…” (Müslim, Zekât, 69)
***
Madde-mânâ dengesinin mânâ aleyhinde bozulduğu, îman muhabbetinde hızlı erimelerin ve ruhlarda derin kırılmaların yaşandığı günümüzde, dünyevî menfaatler uğruna nice mü’minler arasına dargınlık, kırgınlık ve soğukluk girmekte; cehâlet, bencillik ve duygusuzluklar neticesinde, İslâm kardeşliği zaafa uğratılmaktadır.
Hâlbuki en büyük örneğimiz ve rehberimiz olan Peygamber -sallâllâhu aleyhi ve sellem- Efendimiz mü’minlerin birbirlerini nefislerine tercih ederek samimî bir muhabbet iklîmi tesis etmelerini emretmektedir.
Fakat bu muhabbet de, kuru bir iddiâdan ibâret değildir. Kardeşinin derdiyle dertlenip sıkıntısını paylaşmadan, kusurlarını affedip fedakârlık ve ferâgat göstermeden gerçek mânâda muhabbetten söz edilemez.
***
Din kardeşliği, mes’ûliyeti gerektirir. Nitekim bir gün, Ahnef bin Kays, Irak heyetiyle birlikte Hazret-i Ömer’in yanına gelmişti. Çok sıcak bir gündü. Hazret-i Ömer bir önlük giymiş ve zekât develerinden birinin bakımını yapıyordu. Onları görünce:
“–Ahnef, üst elbiseni çıkar da bana yardım et. Çünkü o zekât devesidir. Onda yetimlerin, dulların ve yoksulların hakkı vardır.” dedi.
İçlerinden biri:
“–Allah seni mağfiret etsin ey Mü’minlerin Emîri! Kölelerden birine emretsen de bu işi yapsa olmaz mı?!” deyince Hazret-i Ömer -radıyallâhu anh- şu güzel cevâbı verdi:
“–Ey filân, kim Ömer’den ve Ahnef’ten daha iyi köle olabilir ki? Mâdem ki o müslümanların işlerini üzerine almıştır, öyleyse müslümanların kölesidir. Nasıl ki kölenin efendisine karşı samimî olması ve emâneti hakkıyla îfâ etmesi gerekiyorsa onun da müslümanlara karşı böyle yapması îcâb eder.” (Ali el-Müttakî, V, 761/14307)
***
Millet, kardeşlik rûhuyla bir araya gelen insanlardan teşekkül eder. Bu rûhu taşımadan oluşturulan topluluk, kuru kalabalıktan öte bir şey değildir.
Toplumlar için en büyük tehlike de; ihtilâflar, bölünmeler, parçalanmalar neticesinde meydana gelen anarşidir. Müslümanların fitne ve ihtilâflara düşmemeleri için, kardeşlik hukukuna riâyet etmeleri şarttır.
Unutmayalım ki Cenâb-ı Hak bütün müslümanları kardeşimiz, diğer insanları da yaratılıştaki eşimiz kılmıştır. Bu bakımdan İslâm, fertler gibi milletlerin de birbirleriyle iyi geçinmelerini, sulh ve selâmet içinde yaşamalarını ister.
***
Din kardeşliği husûsunda ecdâdımızdan bir misal şöyledir:
Sultan III. Mustafa bir Ramazan’da Şeyhülislam Mehmed Emin Efendi konağına iftara gider. Söz esnâsında:
“–Efendi, arada size gelmek isterim amma konağınız pek uzak yerde.” deyince, Emin Efendi’den:
“–Sâyenizde yakın yerlerde bir ev tedâriki mümkündür, lâkin gördüğünüz gibi şu civar hânelerin hiçbirinde mutfak yoktur.” cevâbını alır. Bu söz Padişah’ın çok tuhafına gider. Hayretle:
“–Acâib, bu evlerde yemek pişirmezler mi?” diye sorar. Emin Efendi ise şu mukâbelede bulunur:
“–Cümlesinin sabah ve akşam yemekleri fakirhâneden gider. Ânın içün buradan ayrılmak istemem!” (Süheyl Ünver, Bir Ramazan Binbir İstanbul, s. 64)
***
Yine Ecdâdımız Osmanlı’da, varlıklı mü’minlerin, bilhassa Ramazân-ı Şerîf’te bakkalları gezip borç defterinden herhangi bir yaprağı açtırması, borcun sahibini bilmeksizin hesabı ödemesi, tıpkı sadaka taşlarında olduğu gibi, veren alanı, alan vereni görmeden, sırf rızâ-yı ilâhî için yapılan, müşahhas bir din kardeşliği misâlidir.
***
Bugün âdeta bir yangın yeri olan Sûriye, Filistin ve Afrika başta olmak üzere, zulüm altındaki bütün müslümanlar için acaba yüreğimizde ne kadar din kardeşliği hassâsiyeti var? Unutmayalım ki, İslâm kardeşliğinin hakkını verebilmek, bugünkü gibi zor zamanlarda yapılacak fedakârlıklara bağlıdır.
***
Ahnef bin Kays şöyle buyurmuştur:
“Kardeşlik, ince ve latîf bir cevherdir. Onu korumazsan kazâya uğrar. Dâimâ hiddetini yenmekle onu koru ki, sana zulmeden, gelip senden özür dilesin. Var olanla yetin, ne kendin için fazlasını ara, ne de kardeşinin kusuruna bak.”
Çünkü bir kimsenin, mü’min kardeşinde kusur araması, onu bir nevî küçümsemesi mânâsına gelir. Lâkin din kardeşini küçümseyen, aslında kendini Hak katında küçük düşürmüş olur. Nitekim âyet-i kerîmede:
“İnsanları arkadan çekiştiren, kaş göz işaretiyle alay eden herkesin vay hâline!” (el-Hümeze, 1) buyrulmaktadır.
Hadîs-i şerîfte de şöyle buyrulmuştur:
“Müslüman kardeşini hor görmesi, kişiye şer olarak yeter.” (Müslim, Birr, 32)
***
İslâm kardeşliği öyle ulvî bir bağdır ki, gelip geçici arkadaşlıklarla, hattâ ömürlük dostluklarla, dahası ana-babadan gelen kan ve nesep kardeşliğiyle bile kıyaslanamaz.
Tarihte benzeri görülmemiş bir “uhuvvet, yani kardeşlik” nizâmını insanlığa tebliğ etmiş olan Rasûlullah -sallâllâhu aleyhi ve sellem- Efendimiz buyururlar ki:
“İnsanlardan bir dost edinecek olsaydım, Ebû Bekir’i kendime dost edinirdim. Fakat İslâm kardeşliği daha üstündür.” (Buhârî, Salât, 80)
Yani İslâm kardeşliği, dostluğun da zirvesini teşkil etmektedir.
***
Kardeşlik cevherini muhâfaza etmek; onu şefkat, merhamet, nezâket ve mes’ûliyet şuuruyla yaşamaya bağlıdır. Bu hususta ihmâl ve gaflet göstermek, mü’minlerin arasını bozmak için fırsat kollayan şeytana kapı aralamaktır. Bu fırsatı yakalayan şeytan -aleyhillâne- ise, mü’minlerin nefsâniyetlerini tahrik ederek birbirlerine darılmalarını teminde gecikmez.
Rabbimiz, cümlemizi rızâsı istikâmetinde cem eylesin. Bizleri nefsin ve şeytanın iğvâlarından muhâfaza buyursun. Peygamber Efendimiz’in yüzünü tebessüm ettirecek bir kardeşlik iklîminde yaşamayı lûtf u keremiyle ihsân etsin.
Âmîn!..